اعتقاد به وجود خدا، اصل مشترک میان همه شرایع آسمانی می باشد، و اصولاً فصلِ ممیّزِ انسان الهی (پیرو هر شریعتی که می خواهد باشد)از فرد مادی در همین امر نهفته است.
قرآن کریم وجود خدا را امری روشن و بی نیاز از دلیل می
داند، وهرگونه شک و تردید در این باره را بی مورد تلقی می کند. چنانکه می
فرماید: (أَفِی اللّهِ شَکٌّ فاطِرِ السَّمواتِوَ الأَرضِ)(ابراهیم/10). در
عین روشن بودن وجود خدا، قرآن برای کسانی که می خواهند از طریق تفکر
واستدلال، خدا را بشناسند و شک و تردیدهای احتمالی را از ذهن خویش بزدایند،
راههایی را پیش روی آنان گشوده است که مهمترین آنها طرق زیر است: 1. احساس
وابستگی و نیازمندی انسان به موجودی برتر که در شرایط ویژه ای خود را نشان
می دهد، و این همان ندای فطرت انسانی است که اورا به سوی مبدء آفرینش فرا
می خواند.قرآن می فرماید: (فَأَقِمْ وَجْهَکَ للدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ
اللّهِ الّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیْها) (روم/30).
نیز می فرماید:(فَإِذا رَکِبُوا فِی الفُلْکِ دَعَوُا اللّهَ
مُخْلصینَ لَهُ الدّینَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلی البَرِّ إذا هُمْ
یُشْرِکُونَ)(عنکبوت/65): آنگاه که در کشتی می نشینند ]و کشتی آنان، در
تلاطم امواج سهمگین دریا، در آستانه غرق شدن قرار می گیرد[ خالصانه خدا را
می خوانند، ولی آنگاه که آنان را به ساحل نجات رساند، شرک میورزند. 2. دعوت
به مطالعه عالم طبیعت و تأمل در شگفتیهای آن که نشانه های روشن وجود
خداوند است; نشانه هایی که حاکی از مداخله علم و قدرت وتدبیر حکیمانه در
جهان هستی است: (إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمواتِوالأَرضِ وَاخْتلافِ اللّیِل
والنَّهارِ لآیات لأُولی الأَلبابِ)(آل عمران/190): بدرستی که در آفرینش
آسمانها و زمین و گردش شب و روز نشانه هایی برای خردمندان است. آیات مربوط
به این امر، بسیار است و ما به عنوان نمونه به ذکر همین آیه بسنده می کنیم.
بدیهی است آنچه گفتیم بدین معنا نیست که راه خداشناسی منحصر به همین دو
راه است، بلکه برای اثبات وجود خدا دلایل بسیاری وجود دارد که متکلمان
اسلامی در کتب کلامی خود آورده اند. مراتب توحید
همه
شرایع آسمانی بر اساس توحید و یکتاپرستی استوار بوده، وبارزترین اصل مشترک
در میان آنها اعتقاد به توحیداست; هرچند در میان پیروان برخی از شرایع
انحرافاتی در این عقیده مشترک رخ داده است.ذیلاً با الهام از قرآن کریم و
احادیث اسلامی و به کمک برهان عقلی، مراتب توحید را بیان می کنیم:
ادامه دارد
