الف ـ ذات
خداوند یکتا و بی همتا است و برای او مثل و مانندی متصور نیست.
ب ـ ذات
خداوند بسیط است و هیچگونه کثرت و ترکیبی در آن راه ندارد.
امیرمؤمنان علی
(علیه السلام) در بیان دو معنای فوق چنین فرموده است:
1. هو واحد لیسَ له
فی الأشیاء شبه: او یکتا است و برای او در میان موجودات مانندی نیست.
2. و
انّه عزّوجلّ أحدیّ المعنی لا ینقسِمُ فی وجود ولاوَهْم ولاعقْل.(1): او
«اَحَدِیُّ المعنی» است یعنی نه در خارج و نه در وهم و نه در عقل برای او،
جزءْ متصور نیست.
سوره توحید، که بیانگر عقیده مسلمانان درباره توحید است،
به هر دو مرحله (اخلاص) اشاره دارد: به قسم نخست با آیه (وَ لَمْ یَکُنْ
لَهُ کُفْواً أَحَد) و به قسم دوم با آیه (قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَد). بنابر
آنچه گفتیم، تثلیث مسیحیت (خدای پدر، خدای پسر، خدای روح القدس) از نظر
منطق اسلامی باطل است، و در آیاتی از قرآن کریم نادرستی آن بیان شده است،
چنانکه در کتب کلامی نیز مشروحاً در این باره بحث گردیده است و ما در اینجا
به یک بیان بسنده می کنیم و آن اینکه: تثلیث، به معنای سه خدایی، از دو
حال بیرون نیست: یا هر یک از این سه خدا، دارای وجود و شخصیت جداگانه ای
هستند، یعنی هر یک واجد کلّ الوهیت
می باشد; در این صورت با توحید ذاتی به معنی نخست(برای او نظیری نیست)
مخالف است، ویا این سه خدا دارای یک شخصیت بوده، و هر یک جزئی از آن را
تشکیل می دهند; در این صورت نیز مستلزم ترکیب بوده و با معنی دوم توحید
ذاتی ( او بسیط است) مخالف خواهد بود.
ادامه دارد
--------------
1 . توحید، صدوق، ص84، باب 3، حدیث 3.
